Svečanom akademijom koja je sinoć održana u Novom Goraždu obilježen je Dan opštine i jubilej trideset godina od osnivanja naše lokalne samouprave.
Uz prisustvo brojnih zvanica: Načelnika okolnih opština, specijalnih izaslanika Predsjednika Republike Srpske i srpskog člana Predsjedništva BiH, predstavnika bratskih opština iz Republike Srbije, činilaca javnog i kulturnog života naše opštine, te brojnih građana, upriličen je dostojanstven skup koji je učesnike podsjetio, prvo kratkim filmom, a kasnije i govorom relevantnih zvaničnika, na dane nastanka Novog Goražda, njegovog razvoja, aktuelnog stanja i budućih perspektiva.
Gospodin Boriša Jakšić, jedan od neposrednih učesnika u procesu nastajanja opštine Novo Goražde skupu se obratio poprilično emotivnim i činjenično potkovanim govorom. Na samom početku svog izlaganja, Boriša Jakšić se posvetio Goraždanskoj brigadi Vojske Republike Srpske:
„Konstituisanje, rast i razvoj opštine ne može se odvojiti od konstituisanja, razvoja i angažovanja Goraždanske brigade Vojske republike Srpske. Zajedno su rasle, vođene istim ciljem, a to je povratak raseljenog srpskog stanovništva na prostor opštine Goražde. Put povratka Goraždanske brigade, posle egzodusa iz Goražda, započeo je formiranjem iste u Vardištu, u oktobru i novembru 1992. godine, gdje se formirala komanda na čelu sa Dobrom Stanišićem – načelnikom štaba, dobavila neophodna oprema i počelo okupljanje boraca. Borbeni put započeo je na Sjemeću, posle čega slijede djelovanja u sklopu akcija „Mač“ i „Čajniče“. Potom slijedi angažovanje na području Igmana i Bjelašnice, te Trnova, Zvornika-Boškovići, opštine Olovo – Nišićka visoravan. Zatim slijedi angažovanje na Goraždanskom ratištu što je svakog borca Goraždanske brigade posebno motivisalo jer je predstavljalo izglednu priliku za povratak na područje svoje opštine… Dalji put brigadu vodi preko Treskavice, Krajine i Stare Hercegovine. Kraj sukoba brigada je dočekala u punoj borbenoj gotovosti. Cijelo vrijeme građanskog rata brigadu su kao komandanti vodili: Brane Petković, Radomir Vidović, Vinko Pandurević, Damjan Mitrašinović, Radomir Furtula, Drago Arsić, Dobro Stanišić. Legendarni načelnik brigade Dobro Stanišić je pored nemjerljive energije i odlučnosti kojom je zračio cijelo vrijeme formiranja i vođenja brigade, za povratak Goraždana dao i svoj život, kao i Radomir Vidović.“
U daljem toku svog izlaganja, Jakšić se osvrnuo na proces konstituisanja civilne vlasti i ono što je uslijedilo nakon toga:
„Klica srpske samouprave na prostoru opštine Goražde traje od januara 1992. godine kada su se u Hotelu „Gradina“ sastali srpski odbornici u skupštini opštine Goražde sa rukovodstvom SDS-a i formirali Skupštinu srpskog naroda opštine Goražde. Dešavanja posle toga onemogućila su dalje konstituisanje organa Skupštine i uprave. Put Goraždanske brigade pratila je i klica civilne vlasti koja je voljom srpskog naroda opštine Goražde oličena u Ratnom povjereništvu koje je formirano istovremeno kada i Brigada. Privremeno sjediše Povjereništva je bilo u jednoj kancelariji u zgradi opštine Višegrad, gdje su bili na usluzi srpskom stanovništvu porijeklom sa opštine Goražde. Povjereništvo su sačinjavali Dr.Velimir Gigović, prof. Slavko Topalović, dipl.ing Novica Krunić, prof.Mira Sladoje i drugi. Ratno povjereništvo Srba iz Goražda u ovom obliku egzistiralo je do maja mjeseca 1994. godine, kada ga nasleđuje Izvršni odbor opštine u funkciji skupštine opštine i Izvršnog odbora. Dana 25.04.1993. godine Narodna Skupština Republike Srpske na svojoj sjednici u Bijeljini donijela je Zakon o obrazovanju Srpske opštine Goražde kao jedinice lokalne samouprave, što predstavlja i formalno pravno utemeljenje ove lokalne zajednice kao sastavnog dijela organizacije Republike Srpske.“
Svaki početak je težak, a naročito počeci funkcionisanja jedne lokalne zajednice, u uslovima rata i nemaštine…
„Povratkom na dio teritorije opštine Goražde 1994. godine, koji u suštini čini teritoriju sadašnje opštine Novo Goražde, počele su suštinske aktivnosti na utemeljenju i izgradnji Srpske opštine Goražde kao legalne i legitimne jedinice lokalne uprave u okvirima Republike Srpske, sa punim obavezama i nadležnostima definisanim pozitivnim zakonskim propisima Republike Srpske. Maja mjeseca 1994. godine Vlada Republike Srpske donijela je Odluku o formiranju Izvršnog odbora Skupštine opštine kome su dodijeljene u resor rada i nadležnosti Skupštine opštine.Takođe, određen je i personalni sastav Izvršnog odbora gdje su dvije čelne funkcije pripale dr.Velimiru Gigoviću-predsjedniku opštine i prof.Slavku Topaloviću kao predsjedniku Izvršnog odbora. Od tada, pa do prvih lokalnih izbora, vlast na nivou ove opštine funkcioniše u ovom formatu.bOsim nepresušne energije i volje, nije bilo gotovo ništa. Počelo se „sa ledine“, uz sve moguće probleme i ograničenja kao što su: smještaj boraca i njihovih porodica kao i ostalog povratničkog stanovništva, obezbjeđenje zdravstvene zaštite, obezbjeđenje adekvatnog obrazovanja, obezbjeđenje osnovnih potreba stanovništvu/hrana,higijena,lijekovi…, revitalizacija privrednih kapaciteta, uspostavljanje finkcionisanja neophodne infrastrukture i usluga/voda,kanalizacija,el.energija,putne komunikacije,ptt usluge,informisanje,bankarske usluga i usluga platnog prometa…./, saniranje grobalja i zaštita od propadanja Hrama svetog Georgija koji je zapaljen, odnos sa predstavnicima međunarodne zajednice… Problemi su bili veliki, mogućnosti skromne. Ali, krenulo se… Kao ključni zadatak postavila se obaveza smještaja boraca i povratničkog stanovništva. U prvoj godini smješteno je preko 1000 domaćinstava. Paralelno sa ovim aktivnostima, urađena je sanacija izvorišta i izgradnja vodovoda Kanlići-Kopači i Gojčevići-Ustiprača. Takođe, urađeni su potrebni putevi, obezbjeđeno elektro napajanje, kanalizacija i drugi infrastrukturni objekti. Što se tiče značajnijih infrastrukturnih objekata potrebno je napomenuti da je struja niskog napona dovedena već za Vidovdan 1994. godine, poštanski i telefonski saobraćaj u toku ljeta `94. Ukazujemo i da se nedugo potom izgrađene nove poslovne prostorije za poštu i telekom sa optičkim vezama. Radio stanica i emitovanje programa Srpskog radio Goražda već krajem avgusa `94. Prijem tv signala obezbjeđen je sa predajnika Sjenokos već krajem godine, a izgradnja i puštanje u rad predajnika Lokve u naredne tri godine.
Pored brojnih teškoća uslovljenih okolnostima u kojima se nalazi srpski narod i Srpska opština Goražde, već u toku mjeseca juna i jula 1994. godine ivršena je sudska registracija preduzeća: „Tvornice žice“, „Tvornice mašina“, „Servistransa“, „Distributivnog centra“ ,“Hladnjače“, “Komunalnog preduzeća“, „Goraždeputeva“ i „Trgosirovine“.
Krajem avgusta 1994. godine opočela je sa radom četvororazredna osnovna škola u Srpskom Goraždu. Obezbjeđen je odgovarajući nastavni kadar, prostorije škole su renovirane a nabavljena je i odgovarajuća i najnužnija školska oprema. Učenici od 5. razreda, pa naviše, organizovano se prevoze na nastavu u Višegrad i nazad. Ovdje je odmah potrebno napomenuti da je u sljedećim godinama izvršena potpuna sanacija i dogradnja zgrade škole u Kopačima kao i izgradnja školske sportske dvorane prije koju godinu.
Zdravstvena zaštita je u početku obezbjeđena u sklopu saniteske službe brigade sa dva doktora, 4 medicinska radnika i 4 vozača, te neophodnom minimalnom opremom. Posle izvjesnog vremena formiran je i registrovan Dom zdravlja Novo Goražde te izgrađena sasvim odgovarajuća nova zgrada. Nabavljena je i odgovarajuaća oprema. Da bi pružanje zdravstvene zaštite bilo potpunije registrovana je i JU Apoteka Srpsko Goražde za koju je obezbjeđen prostor i stručni radnici.
Potrebom za sveobuhvatnim pružanjem usluga stanovništvu formirani su odgovarajući sekretarijati u sklopu opštinske uprave.
Takođe je formirana i osposobljena za rad opštinska organizacija Crvenog krsta sa osnovnim zadatkom prikupljanje i distribucija humanitarne pomoći.
Zbog potrebe brige o socijalno nezbrinutim licima u toku ljeta `94. osnovan je i Cenar za socijalni rad sa prioritenim zadakom da vodi brigu nad maloljetnom djecom koja su u toku rata izgubili jednog ili oba roditelja, kao i pružanje ostalih vidova socijalne zaštite.
Da bi stanovništvo lakše i brže ostvarivalo prava iz oblasti zdravstvene zaštite obezbjeđen je prostor i otvorena poslovnica Fonda zdravstvenog osiguranja. Isto tako, otvorena je i poslovnica Fonda penzionog osiguranja.
Za smještaj policijske stanice izgrađen je adekvatan poslovni prostor.
Kao jedan od većih infrasrukturnih objekata u kojima je opština imala značajnog učinka je opravka trafo stanice i dovođenje struje visokog napona početkom 96 godine.
Dana 5. oktobra 1995. godine pušten je u saobraćaj novoizgrađeni put Ustiprača – Čajniče, čime je obezbjeđena brža i sigurnija komunikacija između naše opštine i susjednih opština Čajniče i Foča, kao i ostalih opština Stare Hercegovine.
Za gradsko groblje, kao značajan infrastrukturni objekat obezbjeđeno je zemljište, izvršeno ograđivanje i parcelacija. Na ovom prostoru izgrađeni su i donirani od strane GIP Drina objekti Kapele i Spomen sobe.
Zaštita od daljeg propadanja objekta crkve Svetog Georgija završena je krajem decembra `94. godine. Radove su izvele radne građevinske grupe opštine i brigade. Značajnu pomoć oko obezbjeđenja radova kao i učešćem u radu dao je britanski bataljon međunarodnih snaga. Konačno saniranje objekta crkve završeno je posle nekoliko godina. Ostalo je da se završi oslikavanje, te objekti odaja i muzeja štamparije.
Završen je kapitalni projekat oko reprinta izdanja knjiga Goraždanske štamparije i sabranih naučnih obrada tema koje su vezane za srpsko ćirilično štamparstvo srednjeg vijeka. Projekat je iznijelo 12 akademika sa Draganom Baraćem kao nosiocem projekta.
Još u toku ratnih dejstava, našu opštinu su posjećivali značajni ljudi srpske kulture i umjetnosti kao što su svjetski poznati slikar i skulptor Miloš Šobajić. Pisac i slikar Momo Kapor, kustos narodnog muzeja Nikola Kusovac, pisac Goran Petrović, pisac i publicista Dragoš Kalajić, književnik Duško Novaković, glumac Danilo Lazović, princeza Linda Karađorđević…, kako bi dali podršku borbi srpskog naroda i razmijenili mišljenja o vrsti pomoći koju mogu pružiti.
Veliki napor je učinjen kako bi bili urađeni svi poslovi oko animiranja potencijalnih birača , evidentiranja i uključivanja istih u biračke spiskove za lokalne izbore `96. godine. Pristupom i obezbjeđenjem svega potrebnog, ubijeđeni su razni supervizori ispred Međunarodne zajednice da daju mišljenje da opština ispunjava sve zadate uslove kako bi dobila sertifikaciju za provođenje izbora. Ovim je praktično Opština postala međunarodno priznati činilac bez koga se na prostoru njene teritorije i bez njenog pitanja ne može ništa dešavati.
Sve urađeno i naprijed navedeno definišu našu opštinu kao zaokruženu cjelinu koja ispunjava sve uslove za obezbjeđenje potreba stanovništva te da je u potpunosti konstituisana u skladu sa pozitivnim zakonskim propisima.
Sredstva za realizaciju svega naprijed navedenog pored opštine obezbjedila je Vlada Republike Srpske, ministarstva, agecije, privredni subjekti sa prostora opštine i drugi. Veliku pomoć na realizaciji navedenog pružile su: opštine i gradovi: Užice, Kraljevo, Pirot, Obilić sa Kosova i Metohije i pojedinci i udruženja – humanitarni djelatnici kao što su Udruženje Srba „Herceg Stefan Vukčić Kosača“ iz Kanade, čija pomoć stiže sve do danas sa velikim doprinosom Ilije i Racka Rakanovića, Dragica Petković, Milorad Mišo Knežević, Milić Rašović, Živko Miladinović, Mitar Komlenović, Mladen Furtula, Mila Radovanović i Radiša Dragutinović, Novo i Vojka Stojanović; Udruženje Srba iz Hercegovine koji djeluju na području Vojvodine – Nada Obradović, Živorad i Milada Jevremčević, LJubišaKovačević, Zoran Militarov, Vladislav Janković, Slobodan Đerić…, pa im se u ime Goraždana zahvaljujem na razumijevanju, uloženim naporima i sredstvima koja su nam dostavili… Ako smo nekoga preskočili – neka oprosti.“
Načelnica opštine Novo Goražde, Mila Petković, pozdravila je prisutne i obratila im se govorom koji opisuje trenutni položaj opštine i predstavlja njen mandatni učinak:
„Tri decenije su od kada je nastalo Srpsko Goražde, potom je tamo neko odlučio da se zove Ustiprača, a onda Novo Goražde. Uvijek na vjetrometini svijetova, ispreplitane mreže sila ovog svijeta, krojile su i prekrojavale, na ovom parčetu zemlje u kojem gdje god pogledate, svuda je djelić ili gromada istorije, koji svjedoče o slavnoj prošlosti srpskog naroda, koji je i stvorio Novo Goražde.
Mnogo patnje je stalo u ovih trideset godina, izrazito nerazvijena opština u kojoj su svi bili raseljena lica. Protjerani iz svojih kuća, sa imanja. Ovdje su počinjali novi život, život u kojem je bilo mnogo strepnje, ali i nade, očekivanja i razočaranja.
Ipak, na nama je da istaknemo da smo uspjeli da sačuvamo institucije, stvorimo nove i utemeljimo poredak koji nas je doveo i do ovog velikog jubileja.
Vjerujte da je teško biranim riječima istaći koliko je bremenit život na ovom prostoru, ali i koliko je ponosan i prkosan. Zašto!? Zato što odoljeva, svim nedaćama vremena i obnavlja se.
Ponosna sam da evo već sedmu godinu, koliko sam načelnik opštine, da smo uspjeli da postignemo ravnotežu, između ljudskog nemara i propuštenih prilika, opustošene opštinske kase, ličnih interesa pojedinaca i stvarnog života u kojem smo morali da se uhvatimo u koštac sa svim nedaćama.Nije izostala ni pomoć Vlade RS, na čemu smo zahvalni.
Uspjeli smo da povratimo dostojanstvo institucijama i da evo i tri decenije postojanja, dočekamo s vjerom da se odgovornim radom može drugačije i bolje.
Tako da, nemojte pomisliti da je Novo Goražde, malo i tamo negdje na raskrsnici puteva. E, na toj raskrsnici se i krije istina da baš Novo Goražde i postoji zato što bez njega nema ni daljeg puta, ni daljeg kretanja.
Vjerujemo da dolazi i bolje vrijeme, vrijeme u kojem će se na ovom prostoru, razvijati nove ideje i baš takve se provoditi na dobrobit svih koji ovdje žive, kao i okolnih opština.
Kada se osvrnemo iz nas, postvaljamo i pitanje šta je sve moglo da se dogodi, da se uradi i da se izgradi. Upravo, odatle i proizlazi da je na zgarištima ljudskih sudbina, prognanih i razasutih svuda po svijetu, ostao život zato smo ponosni što smo Goraždani.
Nikome nikad ništa nismo oteli, a morali smo da idemo od rodne grude, neki i na daleke kontinente. I tamo smo dokazali da smo sa svog kućnog praga ponijeli onaj osjećaj vrijednosti, domaćinske kuće, i da sve gradimo ispočetka. Malo ko je toliko propatio kao mi odavde koji smo životima branili Republiku Srpsku.
I ovo što nam je ostalo u nasljeđe, naša je velika obaveza, da sačuvamo, da s velikom mudrošću, tokove, koji nas i čine žilom kucavicom Republike Srpske, okrenemo na put boljeg života.
S ovog mjesta, zarad novih generacija pozivam sve, da nas u tome podržite, da nam date snagu da sačuvamo ovo što imamo. Imamo mnogo toga, svuda su potencijali koji čekaju da postanu naplativ proizvod. A s tim proizvodom i ono što nam je najvažnije da stvorimo nova radna mjesta, da ostvarimo ono što bi nas činilo jačim i ponosnijim.
Zaista, velike mogućnosti su pred nama, formula za izvođenje rezultate iz ove nejednačine, je u nama svima. I nama koji živimo ovdje i vama našim prijateljima, da trebamo pronijeti glas, da nema bogatog komšije, bez da ima i prvi komšija.
U ovom dijelu Republike Srpske, raduju nas sve investicije, nudimo i mi na ovom prostranstvu i s jedne i s druge strane Drine, bogatsvo, kojem ne treba mnogo, da bi se umnožilo.
Za početak, u stvaranju nove vrijednosti, matematički ne treba mnogo. Nasljeđe, loše privatizacije, nije ni nas zaobišlo, zbog toga i danas pozivamo investitore s porukom da je Novo Goražde, mjesto za ozbiljna ulaganja.
Ovaj kraj prepoznavali su kraljevi, kao posebno mjesto, ugodno i isplativo za život. Blagodat ovog prostora, čvorišta puteva i bivša velika Jugoslavija, je znala da iskoristi. Vidimo po zaostavštini ovog velikog privrednog kompleksa. U svakom slučaju pred nama su ozbiljni zadaci, od sagledavanja nagomilanih grešaka, ispravljanja tuđeg neznanja i pohlepe.
Ovo obraćanje, neka ostane dio istine, da smo tridesetu godišnjicu postojanja, dočekali da stabilnim budžetom, kao što postoje hektari neobrađene zemlje i hiljade kvadrata poslovnih prostora koji su sppremni za investitore, tako smo se i mi izborili sa hektarima po papirima dugovanja, koja smo uspjeli da izmirimo i vratimo sve u normalne zakonske okvire.
Vjerovatnoća da u budućnosti dočekamo bolje dane, je istinska, zahtjevna posvećenost ozbiljnom radu, bez predaha. Novo Goražde, bilo je i biće, sa svojom prošlošću i sadašnošću, i onim što slijedi u budućnosti, svijetli primjer, borbe za ostanak i opstanak na ovom prostoru.
Stoga, dobro nam došli u Novo Goražde, rado ste viđeni gosti i hvala vam što ste odvojili vrijeme i posvetili ga opštini koja je preživjela sve patnje i stradanja i na razaranju stvorila novi život i utrasirala put za novo stvaranje. Hvala i sretan nam svima ovaj veliki jubilej!“
Specijalni izaslanik i savjetnik srpskog člana Predsjedništva BiH, Boško Tomić, pozdravio je sve prisutne u ime republičke i državne vlasti, a posebne pozdrave je uputio svojim ratnim kolegama i drugarima sa kojima je učestvovao u posljednjem odbrambeno-otadžbinskom ratu.
„Čast mi je i zadovoljstvo što danas zajedno sa vama prisustvujem ovom značajnom događaju. Veliko je vizionarstvo bilo prisutno u djelovanju tadašnjih srpskih struktura na obrazovanju srpske opštine Goražde. Da opština Srpsko goražde 1993. godine nije osnovana, na ovim područjima danas niko ne bi živio i to je samo po sebi jedna velika pobjeda srpskog naroda prijeratnog Goražda. Vlada Republike Srpske će kao i do sada aktivno pomagati Novo Goražde, a na opštinskom rukovodstvu je da svesrdnu pomoć Vlade pravilno rasporedi i organizuje prema potrebama stanovništva. Kroz razgovor sa aktuelnom načelnicom ove opštine ja sam upoznat sa nekim trenutnim problemima Novog Goražda i lično ću se založiti da se isti što prije i riješe.“
U sklopu Svečane akademije, upriličen je i adekvatan kulturno – zabavni program čiji je nosilac bio sastav „Katera“ iz Istočnog Sarajeva.