Za realizaciju mjera materijalne podrške unapređenju pronatalitetne politike, u prošloj godini je iz opštinskog budžeta isplaćeno 119.238 KM, navedeno je u informaciji o demografskom razvoju na području opštine Srbac za 2023. godinu koju su usvojili odbornici Skupštine opštine na oktobarskom zasjedanju.
Jedna od mjera je jednokratna novčana pomoć za novorođeno dijete a ovo pravo je u prošloj godini ostvareno za 122 novorođene djece. Naknada za prvo i drugo dijete u porodici iznosi 300 KM, za treće 400 KM, četvrto 600 i peto i svako naredno dijete 1.000 KM.
Pored toga, vršena je redovna isplata u mjesečnom iznosu od 100 KM u vidu novčane pomoći za porodice sa četvoro i više djece, odnosno djece do 26 godina života. Ovo pravo je u prošloj godini ostvarilo 55 porodica sa područja srbačke opštine.
Iako su predviđene i mjere jednokratne novčane pomoći u iznosu od 2.000 KM za sufinansiranje troškova jedne vantjelesne oplodnje i novčana pomoć mladim bračnim parovima za kupovinu građevinskog zemljišta za izgradnju stambenih jedinica, u prošloj godini nije bilo ovakvih zahtjeva.
Pored navedenih mjera utvrđenih Pravilnikom o raspodjeli sredstava za podršku pronatalitetnoj politici opštine Srbac, u prošloj godini su realizovane i druge mjere u cilju podsticanja rađanja i jačanja uloge porodice.
Za oslobađanje plaćanja komunalne takse za mlade bračne parove za priključak vode u stoodstotnom iznosu, prilikom izgradnje individualnog stambenog objekta, riješeno je 10 zahtjeva u vrijednosti od 8.190 KM.
Opštinska uprava Srbac je sufinansirala i troškove smještaja djece u vrtić. Ekonomska cijena koštanja za 2023. godinu iznosila je 382 KM a roditelji koji su imali jedno dijete u vrtiću plaćali su 120 KM, dvoje 200 KM, troje 240 KM, samohrani roditelj 90 KM a za četvrto dijete u vrtiću upis je bio besplatan. Razlika do ekonomske cijene koštanja za svako dijete sufinansirana je iz budžeta opštine.
Za prevoz i smještaj djece sa posebnim potrebama u specijalizovane obrazovne ustanove, osnovno i srednje vaspitanje i obrazovanje isplaćeno je 10.584 KM, a za subvencionisanje troškova prevoza za učenike prvih razreda srednje škole u stoodstotonom iznosu od cijene koštanja autobusne karte isplaćeno je 32 hiljade KM.
Isplaćeni su i troškovi prevoza u punom iznosu od 9.198 KM za učenike srednje škole iz socijalno ugroženih porodica, a plaćanja školarine u punom iznosu oslobođeni su učenici čiji su roditelji ratni vojni invalidi, bez jednog ili oba roditelja, iz višečlanih porodica, čiji su roditelji stalni primaoci socijalne pomoći i slabijeg imovnog stanja po procjeni komisije.
Tu je i jednokratna novčana pomoć za stambeno zbrinjavanje višečlanih porodica u iznosu do 2.000 KM i jednokratna pomoć za školovanje djece iz socijalno ugroženih porodica u iznosu od 200 do 500 KM, kao i stipendiranje studenata prvog i drugog ciklusa studija na javnim i privatnim visokoškolskim ustanovama.
Ovim mjerama populacione politike treba dodati i izgradnju novog vrtića površine oko 1700 kvadratnih metara sa kapacitetom smještaja oko 200 mališana, a ukupna vrijednost projekta iznosila je 3 miliona KM.
Jedna od najznačajnijih mjera materijalne podrške unapređenju pronatalitetne politike je i izgradnja zgrade za mlade bračne parove za rješavanje stambenog pitanja 20 porodica. Zgrada ima korisnu površinu od 1800 kvadratnih metara, stanovi su površine od 60 do 72 kvadratna metra a cijena stana po kvadratnom metru iznosi 1200 KM. Procjenjena vrijednost radova iznosila je oko 1,69 miliona KM.
Pored materijalnih, od nematerijalnih mjera podrške pronatalitetnoj politici opštine Srbac izdvajaju se održavanje godišnjih manifestacija Konferencija beba i Dječija nedjelja, a omogućena je i prednost pri upisu djece u predškolsku ustanovu za djecu iz višečlanih porodica, kao i produženi boravak za učenike od prvog do trećeg razreda osnovne škole u prostorijama osnovnih škola u vremenu od 7 do 17 časova.
Na osnovu institucionalnih aktivnosti na nivou Republike Srpske do sada su prepoznatljive i ostale mjere materijalne podrške podsticanja rađanja:
- Dodatak za djecu za prvo, drugo, treće i četvrto dijete – dodatak za prvo, drugo i četvrto dijete iznosio je 117 KM, dok je za treće iznosio 169 KM. Za djecu sa smetanjama u razvoju dječiji dodatak je iznosio 208 KM.
- Materinski dodatak – isplaćuje se u iznosu od 405 KM mjesečno. Jedan od uslova je bio i da su majke nezaposlene šest mjeseci prije rođenja djeteta, ali je kasnijim izmjenama i dopunama zakona napuštena odredba o vremenskom trajanju nezaposlenosti, tako da je dovoljna činjenica da je majka nezaposlena.
- Pomoć za opremu novorođenčeta – pravo se ostvaruje u jednokratnom novčanom iznosu od 500 KM (od 01.01.2022. godine).
- Pronatalitetna naknada za trećerođeno i četvrtorođeno dijete – ovo pravo se ostvaruje u jednokratnom novčanom iznosu i to za trećerođeno dijete 600 KM a četvrtorođeno 450 KM.
- Refundacija isplaćene naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva – naknadu plate za prvi mjesec porodiljskog odsustva obezbjeđuje poslodavac, dok refundaciju ostvarene neto plate za ostalih 11, odnosno 17 mjeseci (ukoliko se radi o blizanačkoj trudnoći, trećem i svakom narednom djetetu po redu rođenja) obezbjeđuje Javni fond za dječiju zaštitu Republike Srpske.
- Refundacija isplaćene naknade plate za vrijeme rada sa polovinom punog radnog vremena radi pojačane njege djeteta do tri godine života ima korisnik u trajanju od godinu dana, uz mogućnost produženja tog roka.
- Refundacija isplaćene naknade plate za vrijeme rada sa polovinom punog radnog vremena radi pojačane njege i brige o djetetu sa smetanjama u razvoju ima korisnik u trajanju od godinu dana, uz mogućnost produženje tog roka.
- Finansiranje tri pokušaja vantjelesne oplodnje, ispitivanja i testiranja steriliteta, nabavka lijeka “utrogestan” – troškove u punom iznosu snosi Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske.
- Subvencioniranje kamatne stope za stambene kredite mladim bračnim parovima – prema odluci Vlade Republike Srpske.
- Pomoć porodicama u kojima se rode trojke.
- Finansiranje dnevnog boravka u vrtiću za djecu sa smetnjama u razvoju.
- Finansiranje troškove pripremnog programa za djecu pred polazak u školu – Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske svake godine obezbjeđuje finansijska sredstva za naknade angažovanih vaspitača, kao i potreban materijal za učenje i razvoj.
- Subvencija troškova prevoza učenika koji stanuju na udaljenosti većoj od četiri kilometra u okviru upisnog područja škole.
- Dodjela udžbenika za sve odlične učenike iz porodice sa četvoro i više djece – realizuje se u sklopu saradnje Vlade Republike Srpske i Udruženja porodica sa četvoro i više djece.
- Besplatna dodjela udžbenika za učenike osnovne škole i to za sve učenike od prvog do četvrtog razreda, za učenike od petog do devetog razreda koji su treće i svako naredno dijete i za učenike koji su pobjednici republičkih takmičenja.
- Pomoć za školovanje djece u srednjim školama i fakultetima – stipendiranje studenata iz fondova Predsjednika Republike Srpske i Ministarstva prosvjete i kulture.
- Jednokratna novčana pomoć prilikom rođenja djeteta na registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima – dodjeljuje se na osnovu Pravilnika o uslovima i načinu ostvarivanja novčanih podsticaja za razvoj poljoprivrede i sela u cilju podsticanja demografske održivosti za registrovana poljoprivredna gazdinstva. podsticajna sredstva se isplaćuju u visini od 500 KM po rođenom djetetu, a zahtjev za njihovu isplatu podnosi se Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede do 31. oktobra tekuće godine.