Bugojno

Općina Bugojno jedna je od dvanaest općina Srednjobosanskog kantona.

Geografski, smještena je u prostranoj i plodnoj Skopaljskoj dolini, gotovo podjednako udaljena od najvećih državnih centara Sarajeva, Banja Luke i Mostara.

Sa nadmorskom visinom od 570 m i površinom od 361 km2, Bugojno se svrstava u brdsko-planinsko područje čiji su prepoznatljivi simboli planine Kalin i Rudina.

Ovo mjesto značajna je raskrsnica rimskih puteva koji su vodili iz Dalmacije i Hercegovine za Srednju Bosnu i Panoniju. Istražena arheološka nalazišta govore o kontinuitetu života na ovim prostorima od bronzanog i mlađeg željeznog doba, o boravku ilirskog plemena Sardeata na ovom području, provalama Avara i Kelta, te postojanju utvrđenog rimskog municipija Ad Matricem.

Skopaljska dolina se pominje u Povelji ugarskog kralja Bele IV 1244. godine, a u periodu srednjovjekovne samostalne Bosne bilježi se često prisustvo bosanskih kraljeva u ovim krajevima. Padom Bosne pod tursku vlast 1463. godine ovi krajevi potpadaju pod Sandžak Klis. Okupacijom Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske, u Bugojnu se uspostavlja nova vlast, sa Bugojnom kao sjedištem kotara (regije).

Završetkom I svjetskog rata, Bugojno ulazi u sastav novoformirane Kraljevine Jugoslavije, da bi realan prosperitet doživjelo tek nakon II svjetskog rata kada izrasta u privredni, kulturni i politički centar Gornjevrbaske regije koja je imala oko 100.000 stanovnika.

Okosnicu razvoja činila je industrija (metaloprerađivačka, elektronska, kožarska, obućarska, tekstilna, mlinsko-pekarska, drvoprerađivačka i proizvodnja građevinskih materijala, a bile su zastupljene i poljoprivreda, šumarstvo, građevinarstvo, cestovni saobraćaj, trgovina, ugostiteljstvo i turizam. Privreda Bugojna je u dobroj mjeri bila uključena u svjetsko tržište. Osobni i kolektivni standard bili su iznad prosjeka Bosne i Hercegovine i Jugoslavije, a nivo zdravstvene, socijalne i dječije zaštite, objekti školstva, kulture, fizičke kulture i sporta, kao i društvene, sportske i kulturne aktivnosti činili su život Bugojanaca sadržajnim i dostojnim čovjeka.

Oivičeno gusto obraslim šumama planina bogatih četinarima, raznovrsnom divljači, divnim livadama i Vrbasom s obiljem ribe, Bugojno ima veliki značaj za turizam BiH. Bugojanske vrijednosti su i obilno zelenilo, veliki broj parkova, čist zrak, urbana i planska izgradnja.

Zanimljivost

U Bugojnu na lokalitetu Pod nađen je trenutno najstariji pisani spomenik na području Bosne i Hercegovine. Datira iz 6. vijeka p. n. e. i riječ je o jednoj keramičkoj posudi, nesumnjivo domaće izrade, na kojoj je urezan natpis od tridesetak znakova. Sadržaj tog natpisa nije još pouzdano dešifrovan, ali je utvrđeno da taj natpis po svojim karakteristikama pripada etrursko-umbrijskom kulturnom krugu. U pitanju je prepis s jedne metalne vaze, a sadržaj bi bio posveta jednog trgovca bogovima Janu i Juturni.